Prochem jesteś i w proch się obrócisz
Środa Popielcowa rozpoczyna w kościele katolickim Wielki Post, czyli 40-dniowe przygotowanie do Świąt Zmartwychwstania Pańskiego. W Popielec, podczas mszy księża posypują wiernym głowy popiołem (ze spalonych palm poświęconych w zeszłoroczną Niedzielę Palmową), mówiąc „Prochem jesteś i w proch się obrócisz” lub „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Słowa te mają przypominać o kruchości ludzkiego życia i zachęcać do duchowej odnowy. Chociaż prawo kanoniczne nie nakłada na wiernych obowiązku uczestniczenia w tym dniu we mszy św., to jednak zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty jest powszechny. W Popielec wiernych obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły (trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden – do syta). Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem o poście – osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia. Wielki Post zakończy się w Wielki Czwartek, który w tym roku przypada 17 kwietnia.
ORĘDZIE OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA NA WIELKI POST 2014 ROKU
Zwyczaj posypywania głów popiołem, będący znakiem żałoby i pokuty, znany jest w wielu kulturach i tradycjach, m.in. w starożytnym Egipcie. Od 604 r. Wielki Post rozpoczynał się w środę, kiedy miał miejsce sakrament pokuty publicznej. Po odbytej spowiedzi pokutnicy byli wyprowadzani przed kościół (symboliczne wypędzenie Adama i Ewy z raju), gdzie biskup z prezbiterami sypał na ich głowy popiół parafrazując słowa z Księgi Rodzaju: „Pamiętaj człowiecze, że jesteś prochem i w proch się obrócisz; czyń pokutę, abyś miał życie wieczne” (Rdz 3, 19). W X wieku do publicznych pokutników zaczęli dołączać również inni wierni zgromadzeni w kościele, którzy także uważali się za grzeszników i chcieli pokutować. W 1091 r., idąc za postanowieniami synodu w Benewencie, przyjął się zwyczaj posypywania głów popiołem w środę rozpoczynającą Wielki Post, upowszechniony następnie w całym Kościele przez papieża Urbana II w 1099 r.. Od tej pory nazywa się ją też oficjalnie Środą Popielcową lub Popielcem. Ostatecznie została ona uprawomocniona w 1570 r., po reformie liturgicznej Soboru Trydenckiego (1545-1563).
red