Nabożeństwo ekumeniczne i konferencja naukowa w Sanoku [FOTO]

7 lutego w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku odbyło się spotkanie kończące cykl wydarzeń pn. “Razem czy osobno? Wielokulturowa koegzystencja ludności Bieszczadów i Beskidu Niskiego do II wojny światowej”, organizowanych wspólnie przez Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami, Zakład Karny w Łupkowie oraz wiele instytucji samorządowych i kulturalnych w ramach projektu naukowo-dydaktycznego “Edukacja historyczna w służbie resocjalizacji”.

„Bieszczadzcy Sprawiedliwi”

Pośród wielu wydarzeń w Zakładzie Karnym w Łupkowie, dnia 31 stycznia 2020 r. miało miejsce spotkanie pt. „Bieszczadzcy Sprawiedliwi”. Na terenie łupkowskiej jednostki wspomnienia swoje i swoich bliskich opowiedziały osoby które brały udział w aktach pomocy Żydom, lub których przodkowie ukrywali i w różnoraki sposób ratowali Żydów podczas okupacji niemieckiej: Romuald Zwonarz, syn Franciszki i Józefa Zwonarz – Sprawiedliwych wśród Narodów Świata z Leska, którzy uratowali żydowską rodzinę Wallach; Franciszek Szczepanik udzielający wraz z matką pomocy Żydom w obozie pracy przymusowej w Zasławiu; Teresa Czubska, wnuczka Anny i Mieczysława Siwaków, ratujących rodzinę żydowską Fischbein w Zmiennicy koło Brzozowa; Zofia Woźna, przewodnicząca Rady Osiedla Zasław w Gminie Zagórz, córka Anny Woźnej – pamietającej okrucieństwa zasławskiego obozu, która przybliżyła słuchaczom tragedię Żydów w obozie pracy przymusowej w Zasławiu oraz historię uratowania Ashera Szwarca przez Stanisławę, Edwarda i Paulinę Twers z Zagórza. Natomiast wspomnienia o ratowaniu Żydów w Trześniowie i Turzym Polu przedstawiła Agata Kozieradzka z OSP Nowosielce. Prelekcję dotycząca sposobów i motywów ratowania Żydów oraz kilku sylwetek „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata” dla osadzonych wygłosiła dr Joanna Potaczek – dyrektor Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami. Oprócz zaproszonych gości w wydarzeniu wziął udział Dyrektor Zakładu Karnego w Łupkowie oraz funkcjonariusze z łupkowskiej jednostki. Spotkanie to było dla skazanych bardzo ważną, żywą lekcją historii i przykładem jak należy postępować w życiu aby mieć siłę i determinację by pomóc drugiemu człowiekowi bez względu na jego odmienność religijną czy kulturową.

Ekumeniczne spotkanie wielu wyznań

Kulminacją programu, po wydarzeniach odbywających się w Krajowicach, Łupkowie, Turzym Polu, Trześniowie, Kołaczycach i Szebniach było spotkanie w piątek, 7-go lutego 2020 r. w Sanoku na terenie Muzeum Budownictwa Ludowego. Rozpoczęło się nabożeństwem ekumenicznym w intencji pokoju na świecie i pojednania narodów w XVII-wiecznym kościele pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z Bączala Dolnego – jednego z najstarszych obiektów na terenie sanockiego skansenu. Wraz z Księdzem Piotrem Rymarowiczem – proboszczem parafii rzymskokatolickiej z Trepczy modlili się duchowni wielu wyznań: prawosławni, greckokatoliccy, polskokatoliccy oraz przedstawiciel społeczności żydowskiej i zaproszeni goście. Oprawę muzyczną barokowych organów z połowy XVII wieku zapewnił dr Adam Pałacki. Oratorium Katyńskie zagrał Marek Dziok, nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 4 w Sanoku. Wspólne wielokulturowe kolędowanie w wykonaniu zespołu „Łem My” z Komańczy oraz „Tereściacy” z Zawadki Rymanowskiej dodało wydarzeniu niezapomnianego kolorytu. Spotkanie podsumował Jerzy Ginalski – dyrektor Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, przedstawiając historię zabytkowego kościoła z Bączala Dolnego oraz znajdujących się w nim organów.

Wielokulturowa sesja w sanockim Skansenie

Po nabożeństwie w sali konferencyjnej Muzeum Budownictwa Ludowego na terenie miasteczka galicyjskiego odbyło się szereg paneli poświęconych religii, kulturze i zwyczajom poszczególnych grup zamieszkujących niegdyś nasz region – Rusinów, Pogórzan, Dolinian, Żydów i Romów, przeplatanych występami zaproszonych zespołów oraz wystawami strojów, sprzętów i ozdób, a także degustacją regionalnych potraw przygotowanych przez panelistów i współorganizatorów. Podczas sesji można było wysłuchać wystąpień specjalistów w dziedzinie wielokulturowości oraz historii i kultury Romów, Rusinów, Łemków, Żydów: Adama Bartosza z Muzeum Okręgowego w Tarnowie, Marcina Krowiaka z Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, dr Joannę Potaczek z Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami, Jacka Koszczana z „Sztetl Dukla, Artura Góreckiego przewodnika MBL i współpracownika Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami i Agatę Kozieradzką z OSP Nowosielce i CDMRIN. Niezwykle żywy, barwny a zarazem poparty wiedzą naukową przekaz zaprezentowali podczas swoich wystąpień kolejni przewodnicy Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku: Leon Niemczyk, Anna Jurek, Urszula Gołda, Janina Karwieńcz i Helena Urbańczyk.
Oprawę słowno-muzyczną, która przeplatała wystąpienia panelistów wykonał zespół „Łem My” z Komańczy; zespół „Tereściacy” z Zawadki Rymanowskiej oraz zespoły młodzieżowe i wokaliści z Tyrawy Wołoskiej i Zespołu Szkół nr 1 z Sanoka, przed występem którego słowo wstępne poświęcone sanockim Żydom wygłosiła Joanna Albigowska. Podczas sesji zgromadzeni w Skansenie goście mogli również obejrzeć wystawy: eksponatów żydowskich przygotowanych przez Jacka i Joannę Koszczan ze „Sztetl Dukla” oraz łemkowską przygotowaną przez Mariannę Jarą z zespołu „Łem My” z Komańczy. Całość wydarzeń przeplatana była poezją Stanisława Koniecznego – przewodnika MBL w Sanoku.

Wspólna idea i łączenie w działaniu

Ideą przyświecającą organizatorom jest pragnienie przybliżenia mieszkańcom naszego regionu barwnej, multikulturowej społeczności zamieszkującej niegdyś ten teren – świata nie tak odległego, ale coraz częściej zapominanego. Poprzez podobne spotkania, w które jest zaangażowanych wiele osób z rozmaitych środowisk (Służby Więziennej, władz samorządowych, instytucji kulturalnych, młodzieży szkolnej, regionalistów, przewodników MBL oraz osadzonych w zakładach karnych) mamy nadzieję, że bogata i ciekawa historia Podkarpacia pozostanie żywa i bliska, zarówno dla jego mieszkańców, jak i licznych turystów zarówno z Polski, jak i z zagranicy.

Tekst: Artur Górecki
Zdjęcia: Edyta Wilk, Joanna Potaczek