Jeszcze dziś premiera! [PLAKAT]
Coś dla pasjonatów II wojny światowej. jeszcze dzisiaj (21.01.) o godz. 19 w kinie SDK w Sanoku odbędzie się pokaz filmu „Czas leśnych kurierów”. Wstęp wolny. Film ten to fabularyzowany dokument, zrealizowany w ramach cyklu ”Historyczny Pejzaż Podkarpacia”, który ma pokazywać ważne dla regionu wydarzenia historyczne, nierzadko zapomniane lub mało znane. Film nawiązuje do wydarzeń rozgrywających się na terenie Bieszczadów i Beskidu Niskiego w latach 1939-1945. Tutaj, na terenach przygranicznych łączących kilka państw prowadziły trasy kurierskie łączące kraj z polskim rządem na uchodźstwie. Początkowo granice przekraczano w wielu miejscach, ale z czasem wykształciło się kilka tras obsługiwanych przez doświadczonych przewodników. Film opowiada o kurierach, którzy z narażeniem życia swojego, wspomagającej ich ludności polskiej, przerzucali uchodźców do tworzącej się armii, a do kraju pocztę, broń i pieniądze. Najważniejsze wiodły z Rymanowa i Sanoka do Budapesztu. Pierwsza nosiła kryptonim „Las”, a druga „Jaga”.
Emisariusze, przewodnicy, a następnie zakonspirowani kurierzy doskonale znali teren, gdyż stąd pochodzili. W wytyczaniu tych tras pomagała im mieszkająca tam ludność. Wiedzieli jak omijać czyhające na nich zagrożenia na granicy, której pilnowali żołnierze niemieccy oraz policja słowacka i ukraińska. Wśród najbardziej znanych i zasłużonych kurierów, którym poświęcony jest ten film byli: Jan Łożański ps. „Orzeł”, Jan Nowak ps. „Strzelec”, Bronisław Przybylski ps. „Bronek”, Aleksander Rybicki ps. „Jacek”, Stefan Grzyb ps. „Adam”, Kazik Sołtysik ps. „Kazik”. Film ukazuje również historię Franciszki Różowicz zwanej „Babcią” i Jadwigi Kociatkiewicz z Gedroyciów ps. „Renia”, które pomagały kurierom. Naturalnym miejscem schronienia kurierów w lesie były leśniczówki i gajówki. Leśnicy Wojciech Grodziński z Jaślisk czy Jakub Pałasiewicz z Balnicy za współudział w konspiracji trafili do obozów koncentracyjnych, o nich również jest ten film. „Czas leśnych kurierów” to hołd złożony nie tylko bohaterskim kurierom, ale też olbrzymiej rzeszy mieszkańców tych terenów, którzy tak wiele zrobili dla Ojczyzny.
– Pomysł na film zrodził się w 2012 roku, kiedy wytyczono i oznaczono szlak turystyczny pn. Jaga – Kora przez LOT „Beskid Niski” w Krośnie. Wówczas to poznałem losy bohaterskiego żołnierza ZWZ AK, kuriera Jana Łożańskiego ps. „Orzeł”. Wprawdzie Jan Łożański już nie żyje, ale o leśnych kurierach opowiedzieli mi tacy pasjonaci historii jak Krystyna Chowaniec, Andrzej Romaniak, Edward Marszałek, czy Stanisław Roman pomysłodawca tego szlaku turystycznego – opowiada Adam Miszczak. – Godziny opowieści pani Krystyny Chowaniec o „Orle” z Budapesztu, którego znała, a także historia rodziny Gedroyciów, zafascynowały mnie do tego stopnia, że zacząłem zbierać dokumentację i świadectwa bohaterów leśnych szlaków. Podczas rozmów, spotkań oraz poznawania miejsc związanych z przerzutami ludzi, broni, czy poczty, w mojej wyobraźni zrodził się konkretny obraz bohaterów tamtych lat. Tematem kurierów zainteresowałem Jolantę Jarecką, scenarzystkę teatralną mieszkającą w Zatwarnicy w Bieszczadach. Ona podobnie jak ja poznawała bohaterów kurierskich tras zaczynając od „Orła z Budapesztu” – autobiografii Jana Łożańskiego. Tak powstał scenariusz filmu.
Narratorem w filmie jest Jacek Lecznar, krakowski aktor, który współpracował podczas produkcji wcześniejszego filmu „Rzeczpospolita Iwonicka”. Plenery narzucał scenariusz – Jasiel, Balnica, czy Żebracze. Historyczne miejsca wydarzeń, które już dzisiaj nie istnieją znaleźliśmy w Skansenie Budownictwa Ludowego w Sanoku. Obsadę filmu zapewnili miłośnicy historii, wśród nich członkowie grupy rekonstrukcyjnej z Sanoka z Krzysztofem Juszczykiem.
Ten film nie powstałby bez finansowego wsparcia, którego udzieliła Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie, a w szczególności nadleśnictwa w Rymanowie, Lesku i Komańczy.
red