Praca dla studenta. Co ze składkami do ZUS?

Wakacje to okres podczas którego studenci często decydują się na podjęcie pracy. Zawierasz umowę zlecenie, umowę o pracę, umowę o dzieło – co ze składkami do ZUS?

 Studenci pracują najczęściej na podstawie umów cywilnoprawnych – zlecenia i o dzieło. Zdarza się też, że podpisują umowy o pracę. Warto wiedzieć, jakie składki trzeba opłacać od takich umów.

 Jakimi ubezpieczeniami jest objęty pracujący student

Umowa o dzieło

Niezależnie czy jest się studentem czy nie, od umowy o dzieło nie płaci się żadnych składek. Student otrzymuje co prawda wyższe wynagrodzenie, ale nie ma ubezpieczenia, bo składki za niego nie są opłacane. Jeśli jednak student wykonuje umowę o dzieło na rzecz firmy, w której pracuje na umowę o pracę, bądź zawrze umowę o dzieło z innym podmiotem niż własny pracodawca, ale wykonuje ją na rzecz swojego pracodawcy, to pracodawca będzie musiał opłacić od umowy o dzieło wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (łącznie ze składkami od wynagrodzenia pracowniczego).

Umowa zlecenia

Student do 26 roku życia, wykonujący umowę zlecenie nie podlega ubezpieczeniom z tego tytułu, zleceniodawca jest więc zwolniony z opłacania od tej umowy składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.  By tak się stało zleceniobiorca musi posiadać status studenta przez cały czas trwania umowy zlecenia.  Status studenta przysługuje osobie od dnia przyjęcia w poczet studentów (czyli immatrykulacji) do dnia ukończenia studiów lub skreślenia z listy studentów.  Dowodem potwierdzającym status studenta może być np. ważna legitymacja studencka lub zaświadczenie z dziekanatu.

Za studenta uważa się osobę, która studiuje na studiach licencjackich lub inżynierskich, magisterskich uzupełniających lub jednolitych studiach magisterskich. Studentami, według przepisów ubezpieczeniowych, nie są osoby na studiach doktoranckich oraz podyplomowych, nawet jeśli mają mniej niż 26 lat. Jeśli student ukończył studia pierwszego stopnia i uzyskał tytuł licencjata, wówczas do momentu przyjęcia w poczet studentów studiów magisterskich, podlega ubezpieczeniom z tytułu wykonywania umowy zlecenie na zasadach ogólnych – nie jest więc traktowany w tym okresie jako student.

Ze zwolnienia w opłacaniu składek nie korzysta także student, który podpisuje umowę zlecenia z własnym pracodawcą, lub wykonuje zlecenie na rzecz własnego pracodawcy, nawet jeśli umowę zlecenie zawarł z innym zleceniodawcą. W takim przypadku umowa zlecenia w zakresie ubezpieczeń traktowana jest tak samo jak umowa o pracę. Pracodawca musi wówczas opłacić od umowy zlecenia wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (podstawę oskładkowania stanowi suma wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę oraz umowy zlecenia).

Student, który ukończył 26 roku życia, pracujący na podstawie na umowy zlecenia będącej jego jedynym tytułem do ubezpieczeń społecznych (inaczej mówiąc nie jest zatrudniony nigdzie indziej, nie ma żadnych innych źródeł dochodu np. z innej umowy zlecenia czy działalności gospodarczej) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dla niego dobrowolne. Oznacza to, że zleceniobiorca sam decyduje o tym, czy chce podlegać ubezpieczeniu chorobowemu, czy nie. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje na wniosek złożony zleceniodawcy przez studenta zatrudnionego na umowę zlecenie i zgłoszonego do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Jeśli student zdecyduje się na objęcie takim ubezpieczeniem, może korzystać z płatnych zwolnień chorobowych.

Objęcie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku w tej sprawie, o ile zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie złożone w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania umowy zlecenie.

Wysokość procentowa składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń w przypadku umowy zlecenie:

• ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52 proc. podstawy wymiaru składek (po 9,76 proc. finansują zleceniodawca i zleceniobiorca),
• ubezpieczenia rentowe wynoszą 8 proc. podstawy wymiaru (6,5 proc. finansuje zleceniodawca, a 1,5 proc. zleceniobiorca),
• ubezpieczenie chorobowe wynosi 2,45 proc. podstawy (w całości finansuje je zleceniobiorca, jeżeli przystąpi do tego ubezpieczenia – ubezpieczenie dobrowolne),
• ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowane w zależności od stopnia ryzyka
  i wynosi od 0,67 pro. do 3,33 proc. (w całości finansuje je zleceniodawca),
• ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. podstawy wymiaru składki – składkę finansuje z własnych środków zleceniobiorca – oblicza i pobiera z dochodu ubezpieczonego pracodawca – (7,75 % pokrywane jest z zaliczki na podatek,
  a 1,25%  pobierane jest z dochodu zleceniobiorcy)

Umowa o pracę

Student zatrudniony na umowę o pracę, nawet jeśli ma mniej niż 26 lat podlega ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach jak pozostali pracownicy. Pracodawca opłaca więc za niego obowiązkowo wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Student, który pracuje na umowę o pracę zyskuje wiele przywilejów, których nie mają osoby pracujące na umowę o dzieło lub zlecenia. Między innymi ma prawo do urlopu czy wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Jest też objęty wszystkimi obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, a w związku z tym korzysta z ochrony, którą te ubezpieczenia gwarantują – ma prawo do świadczeń m.in. w razie choroby czy macierzyństwa.

Wysokość procentowa składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń w przypadku umowy o pracę

•  ubezpieczenie emerytalne to 19,52 proc. podstawy wymiaru składek (po 9,76 proc. finansują pracodawca i pracownik),
• ubezpieczenia rentowe 8 proc. podstawy wymiaru (6,5 proc. finansuje pracodawca,
  a 1,5 proc. pracownik),
• ubezpieczenie chorobowe 2,45 proc. podstawy (w całości finansuje je pracownik),
• ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowane w zależności od stopnia ryzyka
  i wynosi od 0,67 proc. do 3,33 proc. (w całości finansuje je pracodawca)
• ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. podstawy wymiaru składki – składkę finansuje
  z własnych środków pracownik) – oblicza i pobiera z dochodu ubezpieczonego pracodawca – (7,75 % pokrywane jest z zaliczki na podatek, a 1,25%  pobierane jest z dochodu pracownika)

Jesteśmy partnerem strategicznym kampanii informacyjno-edukacyjnej „Pracuję legalnie” prowadzonej przez Państwową Inspekcję Pracy w latach 2017-2019. Wspólnie propagujemy wśród pracodawców i pracowników zatrudnianie zgodnie z prawem. Informujemy też o konsekwencjach pracy w „szarej strefie”. Więcej informacji dot. uprawnień osób podejmujących zatrudnienie oraz o kampanii „Pracuję legalnie” można dowiedzieć się ze strony internetowej www.prawawpracy.pl.

Praca w Wakacje

Wojciech Dyląg
Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS
w województwie podkarpackim