Dziewanny, wodniki i ubożęta
W sierpniu 40-osobowa grupa starszej młodzieży szkolnej z Polski i Ukrainy miała okazję wspólnie uczestniczyć w działaniach projektowych pod nazwą “Odkrywamy skarby sztuki ludowej”. Bazą spotkania był ośrodek Chyrowa Ski w gminie Dukla. Program 10-dniowych zajęć był bardzo bogaty i obfitował w szereg atrakcji tworzonych przez uczestników i dla uczestników. Oprócz warsztatów artystycznych były to wizyty studyjne do Gorlic i Jasła, wieczory, w czasie których uczestnicy zapoznawali się z kulturą obu narodów, w tym muzyką, tańcem czy kulinariami, i odnajdywali w niej wspólne wątki. Szczególnie inspirujące były zajęcia literacko-plastyczne, podczas których uczestnicy rysowali wyobrażenia, a następnie prezentowali występujące w słowiańskich wierzeniach ludowych fantastyczne, nierzadko groźne stwory. Wśród nich znalazły się takie postaci jak: mawka, ubożę, dziewanna, żar-ptak czy wodnik. – Dziewanna to boginka młodości, wolności, lasu, przyrody. Dziewanna symbolizuje niezależność i dlatego ją właśnie wybrałam, bo niezależność jest dla mnie najważniejsza – mówi Margaryta z Ukrainy.
Dla Alony, grupy ukraińskiej, ważną postacią ludowych wierzeń ukraińskich jest wodzianych (wodnik). – Wodzianych to mityczna istota, która pojawia się zarówno w ukraińskich, jak i polskich legendach. Mówi się, że uosabia on nieczystą siłę, że jest wcieleniem diabła. W ukraińskiej mitologii istnieje taki przekaz, ze rybacy bardzo się go bali, dlatego składali mu w darze ryby i chleb. Mówi się, że w święto Iwana Kupały ludzie nad wodą palili ogniska, bawili się tańczyli, skakali przez ogień aż do momentu, kiedy z wody wynurzał się wodzianych w towarzystwie rusałek, a następnie zabierał ze sobą na dno tego człowieka, który w minionym roku prowadził się najgorzej.
Dla Niny frapującym stworzeniem było ubożę. – To postać z wierzeń staropolskich, opiekuńczy duch domowy, zapewniający dostatek. Ubożęta miały dobre serca i troszczyły się o innych. Strzegły ludzkich domostw i dbały o porządek w obejściu. I o to, żeby nigdy nie brakowało jedzenia i picia.
Weronika namalowała Żar-ptaka. – W mitologii słowiańskiej Żar-ptak z płonącymi skrzydłami symbolizuje jasność, światłość, pozytywną siłę. Możliwość zetknięcia się z nim, poznania go byłą nagrodą dla najodważniejszego, dla bohatera. Ludzie, którzy zetknęli się z Żar-ptakiem są kreatywni, są liderami i świetnie radzą sobie w życiu. Możliwość zetknięcia się z nim, poznania go byłą nagrodą dla najodważniejszego, dla bohatera. Ludzie, którzy zetknęli się z Żar-ptakiem są kreatywni, są liderami i świetnie radzą sobie w życiu.
Uczestnicy przedstawili kolejno swoje plastyczne wyobrażenia tych mitycznych stworzeń i opowiedzieli o nich krótko. Następnie z całej tej fantastycznej menażerii powstała interesująca galeria, która do końca wymiany ozdobiła ścianę świetlicy, w której były prowadzone zajęcia warsztatowe.
Realizatorem projektu była Fundacja Mirabilis z Toków w gminie Nowy Żmigród. Organizacja partnerska – NGO „Dija” z Połtawy, Ukraina.
