II Międzynarodowa konferencja naukowa „Wielokulturowe dziedzictwo Euroregionu Karpackiego na przestrzeni wieków”

W dniach 23-24 listopada 2020 r. w Sanoku, odbyła się II Międzynarodowa konferencja naukowa „Wielokulturowe dziedzictwo Euroregionu Karpackiego na przestrzeni wieków”. Głównym organizatorem było Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami. W organizację przedsięwzięcia włączyły się samorządy, muzea, instytucje kultury i nauki oraz instytucje i organizacje z terenu Podkarpacia, Polski, a także Ukrainy, Słowacji i Rumunii m.in. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Zakład Karny w Łupkowie, Muzeum Historyczne w Sanoku, Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Polska, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej Oddział w Jaworowie na Ukrainie, czy Gmina Holikovce i Czerteżne na Słowacji. Podobnie jak w ubiegłym roku wzięli w nim udział historycy, regionaliści, samorządowcy oraz przedstawiciele różnych instytucji i organizacji.

Wystąpienia prelegentów odbyły się w czterech panelach: Ochrona i wspieranie dziedzictwa materialnego i niematerialnego, przywracanie pamięci o dziedzictwie historyczno-kulturowym Euroregionu Karpackiego, materialne oraz niematerialne dziedzictwo Euroregionu Karpackiego.

Transmisja konferencji online, którą poprowadzili: dr Joanna Potaczek z Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami i Marcin Krowiak z Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku odbyła się
z sali konferencyjnej sanockiego Skansenu. Wśród zaproszonych gości wystąpił dr Piotr Uruski – Poseł na Sejm RP, Dawid Lasek Sekretarz Generalny Stowarzyszenia Euroregion Karpacki Polska, dr Jarosław Serafin, Dyrektor Muzeum Historycznego w Sanoku, oraz przedstawiciele lokalnych samorządów.

W gronie prelegentów zagranicznych znalazł się: prof. Stefan Berci, Dyrektor Muzeum Miasta Ardud w regionie Satu Mare w Rumunii, który przedstawił referat pt. Miasto Ardud w Rumunii jako przykład społeczno – kulturowej mozaiki. Ze strony słowackiej wystąpili: Michal Flešár, Starosta gminy Holikovce, przedstawiając zakres i formy popularyzacji dziedzictwa kulturowego na przykładzie miejscowości Holikovce oraz Peter Tričák, Starosta gminy Čertižné propagując dziedzictwo historyczno-kulturowego w Czerteżne i okolicach.

Obrady konferencji wzbogacili również prelegenci z Ukrainy. Dr Olena Kozakewycz z Instytutu Etnologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie, zaprezentowała zagadnienie działalność gospodarczej Żydów w Galicji w branża tekstylnej i odzieżowej na przełomie XIX i XX wieku, zaś Zofia Michniewicz z Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej Oddział w Jaworowie, poruszyła niezwykle istotny problem walki o przywrócenie godności i pamięci polskim cmentarzom na Ukrainie, którą to działalnością zajmuje się od wielu lat.

Podczas obrad konferencyjnych został poruszony istotny problem ratowania i ochrony zabytków: cerkwi i cmentarzy różnych wyznań. Wśród tej problematyki niezwykle istotny okazał się referat Witolda Grzesika dotyczący renowacji i zarazem ocalenia greckokatolickiej dzwonnicy w Polanach Surowicznych, Jolanty Harnej, poruszający zagadnienie ratowania cmentarzy z I wojny światowej, czy dr Ewy Bryły dotyczący społecznej renowacji zrujnowanych cerkwi.

Podczas konferencji poruszono niezwykle ważny aspekt resocjalizacji przez edukację historyczną osadzonych w zakładach karnych, które to działania polegające również na ratowaniu zapomnianych i zaniedbanych cmentarzy oraz szeroko rozumianej edukacji historycznej odbywają się w ramach projektu naukowo dydaktycznego „Edukacja historyczna w służbie resocjalizacji” realizowanego na mocy porozumienia Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Rzeszowie i Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami.

Obrady i owocne dyskusje, w wyniku których historycy, regionaliści i praktycy mogli podzielić się swoimi badaniami a także swoimi praktycznymi doświadczeniami w działaniu na rzecz ocalania, popularyzacji i przywracania pamięci o dziedzictwie kulturowym Euroregionu Karpackiego, można podsumować słowami uczestniczącego w konferencji ks. Romana Jagiełły, polskokatolickiego proboszcza z Łęk Dukielskich – nie trzeba być świętym aby być dobrym człowiekiem.

Wystąpienia prelegentów uświetniły występy zespołów, wystawy, filmy, prezentacje.

Konferencja miała charakter interdyscyplinarny i skierowana była do naukowców, regionalistów oraz wszystkich podejmujących badania dotyczące wielokulturowości w krajach leżących w obrębie Euroregionu Karpackiego. Do tych, którzy w swoich badaniach poruszają poszczególne aspekty społeczne, kulturowe, religijne, narodowościowe, zarówno w obrębie swoich nauk, jak
i interdyscyplinarnie.

Jest ona zarówno propozycją ukazania zagadnień wielokulturowości tego regionu w świetle spojrzenia z perspektywy badaczy polskich i zagranicznych, jak również podkreślenia powiązań
i zależności między nimi. Interdyscyplinarny charakter konferencji ma za zadanie ukazanie wielokulturowego procesu przemian na badanym terenie, jak również przedstawienie ich przez pryzmat różnorodności społecznej, kulturowej, narodowej i religijnej na przestrzeni wieków.

Zasadniczą potrzebą konferencji jest cykliczna wymiana poglądów i doświadczeń naukowców, regionalistów i praktyków prowadzących badania z zakresu poruszanych kwestii. Ma ona za zadanie utworzenie platformy do porównania doświadczeń z perspektywy różnych aspektów badań z powyższych dziedzin, stworzenie poszczególnym badaczom możliwości zaprezentowania swojego dorobku naukowego oraz szansy nabycia nowych doświadczeń w skali międzynarodowej.

Niebawem ukaże się zarówno w wersji papierowej, jak i online publikacja pokonferencyjna, w której znajdą się artykuły prelegentów uczestniczących w konferencji.

Pierwsza edycja tej konferencji odbyła się w lipcu 2019 r. w Szczawnem w Gminie Komańcza. Przed jej rozpoczęciem miało miejsce upamiętnienie mordu ok. 150 Żydów z Woli Michowej i okolic, zamordowanych przez niemieckiego okupanta 10 lipca 1942 r. Na cmentarzu żydowskim zostały wówczas odsłonięte tablice z nazwiskami żyjących tam przed II wojną światową Żydów. Na kolejną czwartą edycję konferencji zapraszamy w lipcu 2020 r.

„Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich”

Dr Joanna Potaczek
Dyrektor Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami